Chyba każdy z nas pijąc rankiem swój ulubiony gatunek kawy potrafi wskazać wyczuwalne w niej smaki i aromaty. Jednak już nie każdy wie czym różnią się poszczególne gatunki kawy i co jest lepsze – arabica czy robusta. W przypadku kawy ziarnistej wystarczy przyjrzeć się nasionom z bliska. Różnice zauważymy również w smaku i zawartości kofeiny. Oba gatunki wyróżniają się też swoistymi warunkami uprawy. Arabika czy robusta? Wiesz co pijesz?
Espresso, latte czy cappuccino? Każdy kawosz ma swoje ulubione napoje. Odpowiedź na pytanie, która kawa jest najlepsza – arabika czy robusta zależy przede wszystkim od twojego gustu. Jeśli lubisz intensywny smak i aromat, wybierz arabikę, a jeżeli potrzebujesz więcej kofeiny, poproś o robustę. Możesz również spróbować mieszanki. O wynikach eksperymentu zadecyduje proporcja ziaren obu gatunków.
Historia kawy
Niewykluczone, że słowo „kawa” wywodzi się od Kaffy, miasta i regionu w Etiopii, który do dziś sławny jest z uprawy kawy. Owoce kawowca znano w Etiopii już ponad 2000 lat temu, ale początkowo spożywano je z masłem i solą. Kawę jako napój odkryto prawdopodobnie ok. XVIII-XIV wieku w Jemenie, dokąd owoce kawowca zostały sprowadzone przez kupców.
Obecnie kawę uprawia się w ok. 70 krajach świata, z reguły w tzw. pasie kawowym, który znajduje się między Zwrotnikiem Raka i Koziorożca.
Przez wiele lat spożywanie kawy było zakazane w krajach arabskich, m.in. w Mekce. Wierzono, że sprzyja radykalnemu myśleniu i bezczynności. W 1554 roku w Stambule otwarto pierwszą kawiarnię, ale lokale podające kawę miały złą reputację, gdyż siedzący przy małej czarnej ludzie dyskutowali m.in. na tematy polityczne, co mogło być źródłem niepokojów społecznych. Pod koniec XVI wieku zniesiono wszelkie ograniczenia w spożywaniu kawy. Imperium Osmańskie, które pośredniczyło w handlu ziarnami, stało się potentatem kawowym.
Przekazy historyczne milczą, w jaki sposób kawa przywędrowała do Europy. Wiadomo jednak, że pierwsza kawiarnia na naszym kontynencie powstała w 1650 roku w Oxfordzie w Anglii. W końcu kawa trafiła na dwory europejskiej arystokracji. W 1671 roku otwarto pierwszą kawiarnię w Paryżu. Do popularyzacji kawy przyczynił się z pewnością papież Klemens VIII, który zapewnił wiernych, że nie jest ona dziełem szatana.
Do Polski kawa trafiła w XVII wieku prawdopodobnie za sprawą Turków, którzy panowali wtedy nad Mołdawią. Pierwsze kawiarnie w Polsce powstały na terenach zajętych przez wojska osmańskim, ale ich gośćmi rzadko byli Polacy. Najczęściej kawę w nich pili Turcy.
Pierwszą polską kawiarnię otwarto w XVII wieku w Gdańsku i z czasem napój z prażonych ziaren kawowca trafił do dworków szlacheckich, kamienic mieszczańskich, a w końcu pod strzechy.
Uprawa kawy
Plantacje kawy znajdują się przede wszystkim w Ameryce Łacińskiej, południowej części Afryki i na azjatyckich wyspach. Jest to tzw. pas kawowy, który rozciąga się wokół równika miedzy Zwrotnikiem Raka a Koziorożca, gdzie drzewka kawowca mają najlepsze warunki do wegetacji. W każdym regionie występują inne gleby, klimat i sposoby uprawy, przez co surowiec z tych krajów różni się smakiem, aromatem i kwasowością.
Do mniej znanych w Polsce rynków producentów kawy należą Angola (głównie robusta), Ekwador (prawdopodobnie najwyżej na świecie położone plantacje kawy), Haiti, Hawaje, Indie, Jamajka, Tanzania czy Wenezuela. Prawdopodobnie najlepszą opinię na świecie mają kawy pochodzące z regionów Sidamo i Harrar w Etiopii, która jest jedynym krajem, gdzie metoda uprawy jest taka sama od tysiącleci, a owoce kawowca można zbierać z dziko rosnących krzewów.
Robusta czy arabika co wybrać
Kawa arabika to 2/3 światowych upraw w ponad 60 krajach świata. Wyróżniamy ponad 140 odmian i liczba ta stale rośnie. Codziennie odkrywane są nowe gatunki czy też krzyżowane laboratoryjnie. Uprawa kawy typu arabika odbywa się na wysokości 600-1200 m n.p.m., a plantacje robusty znajdują się na równinach oraz niewielkich wzniesieniach (400-600 m n.p.m.), przede wszystkim w Azji. Robustę cechuje wysoka odporność na pasożyty i choroby, natomiast arabika znakomicie znosi niskie temperatury.
Mówi się, że arabika jest lepsza, bo smaczniejsza, ale to kwestia gustu. Robusta zawiera więcej kofeiny. Z pewnością dobra robusta jest lepsza od kiepskiej arabiki. Która kawa jest bardziej kwaśna arabika czy robusta? Zdecydowanie większą kwasowością wyróżnia się arabika, która jest uznawana za najszlachetniejszą odmianę ziaren. W profilu smakowym ma więcej owocowych nut niż robusta, która zazwyczaj ma dużo więcej goryczki.
Dobra kwasowość pogłębia profil smakowy naparu i doznania sensoryczne. Gdy wyczuwasz agresywny, kwaśny smak kawy, przyczyną mogą być kiepskiej jakości ziarna, z defektami takimi, jak choroby, pleśń lub uszkodzenia mechaniczne. Nieprzyjemnie kwaśna kawa to także efekt zbyt długiego czasu przechowywania i związanych z tym procesów chemicznych zachodzących w kawie.
Ile arabiki a ile robusty?
W wyniku zachodzących zmian klimatycznych kawa arabika bywa zastępowana robustą, która zajmuje już obecnie ok. 40 proc. upraw kawy, ale jej areał wciąż rośnie, gdyż gatunek jest w stanie przetrwać wyższe temperatury, jest bardziej odporny na warunki bytowe i szkodniki oraz wykazuje lepsze plony z hektara. Szacuje się, że nasiona kawy kryją w sobie około 800 różnych aromatów i smaków. Największe ich bogactwo zawiera arabika.
